Złoto Syberii – Rokitnik
Złoto Syberii – Rokitnik
Rokitnik to krzew z rodziny oliwnikowatych (Elaeagnaceae). W Polsce rośnie na nadbałtyckich wydmach oraz w Pieninach, ale trzeba pamiętać, że jest objęty ochroną gatunkową. Jego szarozielone lub srebrzyste, lancetowate liście nadają mu uroku dlatego coraz częściej, ozdabia przydomowe ogrody a także miejskie parki i skwery. Kwiaty ma niewielkie, niepozorne, żółto-zielonkawe. Jest to gatunek dwupienny, do zapylenia potrzebne są dwa drzewka – męskie i żeńskie. Osobniki męskie mają dorodniejsze kwiaty, osadzone po kilka sztuk w kątach liści, żeńskie natomiast są mniejsze, pojedyncze, podobne do pąków liściowych. Owoce to owalne lub kuliste jagody o bardzo intensywnej barwie, w zależności od gatunku, jasno żółtej, pomarańczowej lub nawet czerwonej. Smak owoców jest niepowtarzalny - kwaśno-gorzki z wyczuwalnym olejem i domieszką ananasową, stąd przydomek „rosyjski ananas”. I to właśnie to owoce posiadają niezwykłe właściwości.
Rokitnik był znany już od wieków w tradycyjnej medycynie. Zarówno owoce jak i liście stosowane były w chorobach skóry, żołądka, w przypadku anemii i szkorbutu oraz jako środek odżywczy przy niedożywieniu. Analiza składu owoców pokazuje, że są one niezwykle cennym źródłem witamin. Przede wszystkim witaminy C, której zawartość może sięgać nawet do 2500 mg/100g. Barwa owoców świadczy o obecności karotenoidów, pochodnych witaminy A takich jak: karoten, likopen, zeaksantyna. Olej z nasion rokitnika zawiera 100-180mg/100g karotenoidów. Również witamina E występuje w znaczącej ilości ok. 110 mg/100 g w oleju z nasion, a nawet do 300 mg/100g w oleju z całych owoców (miąższ i nasiona). W mniejszej ilości występują witaminy z grupy B: B1, B2, B6, a także kwas foliowy i cenne pierwiastki: żelazo, bor i mangan.
Owoce rokitnika są też doskonałym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, których zawartość może przekroczyć nawet 50 % składu całego oleju. Są to zarówno wielonienasycone kwasy tłuszczowe: kwas linolowy (30-40%), alfa-linolenowy (20-35%) oraz jednonienasycone kwasy tłuszczowe: kwas oleinowy (10-30%). W skład nasyconych tłuszczów wchodzą: palmitynowy, stearynowy, a także palmitooleinowy. Z pozostałych, cennych metabolitów wtórnych występujących w roślinie można wymienić: flawonoidy, antocyjany, garbniki, fitosterole (beta-sitosterol, sitostanol, kampesterol).
W związku z tym bogatym składem owoce rokitnika posiadają wiele korzystnych właściwości zdrowotnych. Przede wszystkim dobroczynny wpływ na skórę i błony śluzowe wykazuje olej. Może być stosowany w przypadku trudno gojących się ran, oparzeń, odmrożeń, odleżyn a także uszkodzeń po radioterapii. Działa regenerująco na śluzówkę przewodu pokarmowego, dlatego zaleca się olej przy chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, a także przy owrzodzeniu jelita grubego, czy hemoroidach. Olej ten można również stosować bezpośrednio na afty, nadżerki w jamie ustnej oraz stany zapalne gardła. Poza tym olej z rokitnika, ze względu na wysoką zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych, wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu, ciśnienia krwi, a także działa przeciwzakrzepowo. Istotna jest zawartość antyoksydantów w owocach rokitnika: witamin E, A i C, które hamują utlenianie lipidów przez rodniki tlenowe. Wyciąg z owoców rokitnika może być zatem stosowany w profilaktyce i leczeniu chorób układu krążenia.
Ostatnio olej rokitnikowy często stosowany jest w kosmetologii jako składnik do produkcji kremów. Wykorzystuje się jego działanie odżywcze, łagodzące oraz przeciwrodnikowe. Wchodzący w skład oleju kwas palmitooleinowy jest materiałem budulcowym lipidów naskórka i działa regenerująco na wysuszoną skórę. Dzięki swoim cennym składnikom olej ten chroni skórę przed działaniem promieni UV, można go, zatem stosować jako naturalny filtr słoneczny. Poleca się go również do regeneracji włosów wysuszonych i łamliwych, zniszczonych różnymi zabiegami fryzjerskimi.
„Złoto Syberii”, jak mówi się o rokitniku, nie dotyczy tylko koloru jego owoców, ale również walorów odżywczych i prozdrowotnych. Niezwykłe jest, że w tej jednej, niewielkiej jagodzie mamy cały zestaw najważniejszych witamin wraz z dobroczynnymi tłuszczami, flawonoidami, garbnikami, które odżywiają nasz organizm i chronią go przed niekorzystnymi skutkami naszej cywilizacji. Warto, zatem korzystać z tego cennego daru jaki dała nam natura.
Materiały źródłowe u autora.
Autor: mgr. farmacji, zielarz fitoterapeuta Katarzyna Głos
